T&Cs | Privacy


All
Text

वर्णों की उत्पत्ति संस्कृत छंद रचना पाठ-1 'डाल-डाल पर, ताल-ताल पर' संस्कृत स्वर वर्ण (प्लुत वर्ण) संस्कृत व्यञ्जन वर्ण ऋ और ऌ का उच्चारण संस्कृत वदतु (संस्कृत बोलिए) रिस्ते-नातों के संस्कृत नाम संस्कृत में समय ज्ञान संस्कृत में शुभकामनाएँ स्तुति श्लोकाः (कक्षा-6) प्रथमः पाठः- शब्दपरिचयः (6th संस्कृत) वन्दना (संस्कृत कक्षा 7) हिन्दी अर्थ प्रथमः पाठः चत्वारि धामानि अनुवाद अभ्यास वन्दना शब्दार्थ व भावार्थ (कक्षा 8 संस्कृत) प्रथमः पाठः लोकहितम मम करणीयम् मङ्गलम् प्रथमः पाठः भारतीवसन्तगीतिः द्वितीयः पाठः कर्तृक्रियासम्बन्धः द्वितीयः पाठः कालबोधः द्वितीयः पाठः कालज्ञो वराहमिहिरः मङ्गलम् प्रथमः पाठः शुचिपर्यावरणम् द्वितीयः पाठः 'बुद्धिर्बलवती सदा' तृतीयः पाठः सर्वनामशब्दाः (भाग- 1) तृतीयः पाठः सर्वनामशब्दाः (भाग- 2) तृतीयः पाठ: बलाद् बुद्धिर्विशिष्यते चतुर्थः पाठ: चाणक्यवचनानि चतुर्थः पाठ: सङ्ख्याबोधः पंचम: पाठः रक्षाबंधनम् द्वितीयः पाठः स्वर्णकाकः तृतीयः पाठः शिशुलालनम् तृतीयः पाठः गोदोहदम् (भाग -१) तृतीयः पाठः 'गोदोहनम्' (भाग - २) तृतीयः पाठः गणतन्त्रदिवसः चतुर्थः पाठः नीतिश्लोकाः वन्दना (कक्षा 3 संस्कृत) वन्दना (कक्षा 4 संस्कृत) वन्दना (कक्षा 5 संस्कृत) पञ्चमः पाठः अहम् ओरछा अस्मि चतुर्थः पाठः कल्पतरुः (9th संस्कृत) पञ्चमः पाठः 'सूक्तिमौक्तिकम्' (9th संस्कृत) 'पुष्पाणां नामानि' (कक्षा 3) संस्कृत खण्ड अभ्यास कक्षा 4 संस्कृत – प्रथमः खण्डः वचनपरिचयः फलानां नामानि कक्षा 3 (संस्कृत खण्ड) अभ्यास प्रथम खण्डः चित्रकथा (कक्षा 5)

Download App

Download App











तृतीयः पाठः सर्वनामशब्दाः (भाग- 2)


Text ID: 51
1439

सर्वनामशब्दाः (भाग-2)

युष्मद् पुंल्लिङ्गे स्त्रीलिङ्गे च

मध्यमपुरुषः
त्वम् — युवाम् — यूयम्

त्वं पठसि।
(तुम पढ़ते हो।)
युवां पठथः।
(तुम दोनों पढ़ते हो।)
यूयं पठथ।
(तुम सब पढ़ते हो।)
त्वं लिखसि।
(तुम लिखते हो।)
युवां लिखथः।
(तुम दोनों लिखते हो।)
यूयं लिखथ।
(तुम सब लिखते हो।)

त्वं खादसि।
(तुम खाते हो।)
त्वं खेलसि।
(तुम खेलते हो।)
त्वं हससि।
(तुम हँसते हो।)
त्वं धावसि।
(तुम दौड़ते हो।)
त्वम् उत्तिष्ठसि।
(तुम उठते हो।)
त्वम् उपविशसि।
(तुम बैठते हो।)
त्वं छात्रः असि।
(तुम छात्र हो।)

युवां खादथः।
(तुम दोनों खाते हो।)
युवां खेलथः।
(तुम दोनों खेलते हो।)
युवां हसथः।
(तुम दोनों हँसते हो।)
युवां धावथः।
(तुम दोनों दौड़ते हो।)
युवाम् उत्तिष्ठथः।
(तुम दोनों उठते हो।)
युवाम् उपविशथः।
(तुम दोनों बैठते हो।)
युवां छात्रौ स्थः।
(तुम दोनों छात्र हो।)

यूयं खादथ।
(तुम सब खाते हो।)
यूयं खेलथ।
(तुम सब खेलते हो।)
यूयं हसथ।
(तुम सब हँसते हो।)
यूयं धावथ।
(तुम सब दौड़ते हो।)
यूयम् उत्तिष्ठथ।
(तुम सब उठते हो।)
यूयम् उपविशथ।
(तुम सब बैठते हो।)
यूयं छात्रा: स्थ।
(तुम सब छात्र हो।)

अस्मद् पुंल्लिङ्गे स्त्रीलिङ्गे च
उत्तमपुरुष:
अहम् — आवाम् — वयम्

अहं छात्रः।
(मैं छात्र हूँ।)
अहं पठामि।
(मैं पढ़ता हूँ/पढ़ती हूँ।)

आवां छात्रौ।
(हम दोनों छात्र हैं।)
आवां पठावः।
(हम दोनों पढ़ते हैं/पढ़ती हैं।)

वयं छात्राः।
(हम सब छात्र हैं।)
वयं पठामः।
(हम सब पढ़ते हैं/पढ़ती हैं।)

अहं बालिका
(मैं लड़की हूँ।)
अहं लिखामि ।
(मैं लिखती हूँ।)

आवां बालिके।
(हम दोनों लड़कियाँ हैं।)
आवां लिखावः।
(हम दोनों लिखती हैं।)

वयं बालिकाः।
(हम सब लड़कियाँ हैं।)
वयं लिखामः।
(हम सब लिखती हैं।)

अहं खादामि।
(मैं खाता हूँ/ खाती हूँ।)
अहं गच्छामि।
(मैं जाता हूँ/जाती हूँ।)
अहम् आगच्छामि।
(मैं आता हूँ/आती हूँ।)
अहं क्रीडामि।
(मैं खेलता हूँ/खेलती हूँ।)
अहं बालकः अस्मि।
(मैं लड़का हूँ।)
अहं बालिका अस्मि।
(मैं लड़की हूँ।)

आवां खादावः।
(हम दोनों खाते हैं/खाती हैं।)
आवां गच्छावः।
(हम दोनों जाते हैं/जाती हैं।)
आवाम् आगच्छावः
(हम दोनों आते हैं/आती हैं।)
आवां क्रीडावः
(हम दोनों खेलते हैं/खेलती हैं।)
आवां बालकौ स्वः।
(हम दोनों लड़के हैं।)
आवां बालिके स्वः।
(हम दोनों लड़कियाँ हैं।)

वयं खादामः।
(हम सब खाते हैं/खाती हैं।)
वयं गच्छामः।
(हम सब जाते हैं/जाती हैं।)
वयम् आगच्छामः।
(हम सब आते हैं/आती हैं।)
वयं क्रीडामः।
(हम सब खेलते हैं/खेलती हैं।)
वयं बालकाः स्मः।
(हम सब लड़के हैं।)
वयं बालिकाः स्मः ।
(हम सब लड़कियाँ हैं।)

अभ्यासः

१. उचित मेलयत्—
(सही जोड़ी मिलान करो।)
—— (अ) ——— (ब)
(क) अहं ——— पचति
(ख) त्वं ——— खादति
(ग) आवां ——— वदति
(घ) युवां ——— हसामः
(ङ) वयं ——— पश्यथ
(च) यूयं ——— पिबति
(छ) एषः ——— चलथः
(ज) कः ——— लिखावः
(झ) एषा ——— पठसि
(ञ) सा ———— गच्छामि

उत्तरम्—
—— (अ) ——— (ब)
(क) अहं ——— गच्छामि
(ख) त्वं ——— पठसि
(ग) आवां ——— लिखावः
(घ) युवां ——— चलथः
(ङ) वयं ——— हसामः
(च) यूयं ——— पश्यथ
(छ) एषः ——— खादति
(ज) कः ——— वदति
(झ) एषा ——— पचति
(ञ) सा ———— पिबति

२. पठित्वा वाक्यानि रचयत—
यथा— सः पठति।
पुरुष: — एकवचनम् — द्विवचनम् — बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः - सः ————— तौ ————— ते
मध्यमपुरुषः - त्वम् ——— युवाम् ———— यूयम्
उत्तमपुरुष: - अहम् ——— आवाम् ——— वयम्

पुरुष: — एकवचनम् — द्विवचनम् — बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः - पठति —— पठतः —— पठन्ति
मध्यमपुरुषः - पठसि —— पठथः —— पठथ
उत्तमपुरुष: - पठामि —— पठावः —— पठामः

उत्तरम्—
(१) सः पठति।
(२) तौ पठतः।
(३) ते पठन्ति।
(४) त्वम् पठसि।
(५) युवाम् पठथः।
(६) यूयम् पठथ।
(७) अहम् पठामि।
(८) आवाम् पठावः।
(९) वयम् पठामः।

३. वाक्यानि रचयत—
(वाक्य रचना कीजिए।)
यथा— सः गच्छति।
सः
तौ
ते —— घट्यः —— अस्ति
सा — बालिका —— पठति
ते — नरः ———— अस्मि
ता: — महिला —— लिखत: —— खादावः
तत् — चित्रम् —— स्तः ——— पठामः
ते — घटी ———— गच्छन्ति — गच्छामि
तानि — बालिके —— स्थ —— हससि
त्वम् — पात्रे ———— सन्ति —— धावथः
यूवां — व्यजनानि —— असि —— नृत्यथ
यूयम् — लेखन्यौ —— स्थः
अहम् —————— स्मः
आवां —————— स्व:
वयम्

उत्तरम्—
१. सः पठति।
२. तौ लिखतः।
३. ते गच्छन्ति।
४. सा बालिका अस्ति।
५. ते बालिके स्तः।
६. ताः सन्ति।
७. तानि व्यजनानि सन्ति।
८. त्वम् महिला असि।
९. युवां धावथः।
१०. यूयम् नृत्यथ।
११. अहम् गच्छामि।
१२. आवां खादावः।
१३. वयम् पठामः।
१४. नरः पठति।
१५. घट्यः सन्ति।
१६. चित्रम् अस्ति।
१७. घटी अस्ति।
१८. पात्रे स्तः।
१९. लेखन्यौ स्तः।
२०. त्वम् हससि।
२१. युवां स्थः।
२२. यूयम् स्थ।
२३. वयम् स्मः।
२४. आवां स्वः।

लिखतु संस्कृतम्।
(संस्कृत लिखें।)

आशा है, उपरोक्त जानकारी उपयोगी एवं महत्वपूर्ण होगी।
Thank you.
R. F. Tembhre
(Teacher)
infosrf